Zoeken in onze boeken

De Japanse fotograaf Shinji Otani legde standbeelden in Nederland vast, historicus Pepijn Reeser geeft verhelderend de context rond hun verrijzen, en hoe er (later) mee is omgegaan.Mensen die in hun tijd als ‘groot’ werden beschouwd zijn vaak met standbeelden geëerd, zoals Erasmus in Rotterdam (Hendrick de Keyser, 1622). In de 19de eeuw gebeurde dit vaak, toen in Europa nieuwe landen ontstonden met behoefte aan een eigen nationale identiteit. Historische gebeurtenissen werden daartoe opgepoetst tot nationale mythen, en vereeuwigd in schilderijen en standbeelden.

Zo eerde Antwerpen na de Belgische Opstand van 1830 Rubens met een standbeeld, omdat hij tot nationale kunstenaar van het nieuwe land was verheven. Nederland volgde met ‘zijn evenknie’ Rembrandt. In Den Haag is pas in 2017 een beeld van de liberale staatsman Thorbecke verrezen: na zijn dood in 1876 werd dat nagelaten om koning Willem III niet te irriteren en kwam een beeld in Amsterdam. Nederland liep nooit voorop met beelden van vorsten en militaire helden, maar richtte wel beelden van kunstenaars en literatoren op.

Een prachtig boek dat de lezer ook zal prikkelen om de beelden te gaan bekijken. Over de selectie moet een bespreker niet zeuren, maar twee prachtige betrekkelijk recente beelden hadden ook een plek verdiend: dat in Brielle van de veerman Jan Coppestock die in 1572 de Watergeuzen vertelde dat in Den Briel geen Spaans garnizoen lag, waarop die de stad op 1 april innamen (van Pieter d’Hont uit 1967). En Vrouwe Aleida van Avesnes, die Theresia van der Pant in 1991 in Schiedam heeft vereeuwigd. Aleida gaf de stad als regentes voor Floris V in 1275 stadsrechten.