Zoeken in onze boeken

'Nederlander begrijpt niets van Japan', kopten onlangs grote landelijke dagbladen. Door het bezoek van premier Kok aan Japan en van keizer Akihito aan Nederland, de herdenking van ongeveer 400 jaar handelsbetrekkingen en de oplaaiende discussies over het aanbieden van excuses van Japan aan Nederland en van Nederland aan Indonesië staat Japan volop in de schijnwerpers. Daarom komt het boek KURA! van Lou Lanzing precies op het juiste moment.

Lou Lanzing is geboren in Indonesië en zat in jappenkampen. Zijn vader zat er en overleed. Zijn familie, vrienden zaten er, op Sumatra, zelf, al een Gordel van Smaragd. Lou zag de Japanners er na hun capitulatie 'met de Noorderzon' vertrekken. Daarom is de titel van zijn boek: 'KURA! (attentie!), de Noorderzon boven de Gordel van Sumatra.' Het omslag toont de Japanse oorlogsvlag boven een door Lou's echtgenote, Miel Lanzing-Heiman gemaakte quilt, die als naam heeft: 'Boxes full of Memories'. Lou Lanzing maakt in zijn boek eindelijk een aantal boxes doos voor doos open.

Hoe moet het oorlogsgedrag van de Japanners worden begrepen in het licht van hun religie, hun cultuur? Waarom kan de Showa Tenno nooit zijn excuses aanbieden? Waarom konden zijn soldaten zich niet overgeven en gewoon naar huis teruggaan, maar trokken ze naar het Indonesische leger?

Niet de atoombom 'little boy' (6 augustus 1945 op Hiroshima) of 'fat boy' (8 augustus 1945 op Nagasaki) veroorzaakte de Japanse overgave, maar de inval van vijf Russische legers met 1334 vliegtuigen, waardoor er meer clan 80.000 Japanners werden gedood en 594.000 gevangen werden genomen! Een capitulatie, die de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd versnelde, maar waarom?

Wat was de positie van de Britten die ondanks hun perfect ingevoerde Geheime Dienst pas op 15 september 1945 schenen te horen over de kampen in de binnenlanden van Sumatra? Britten, die Indonesische kampleiders als Mohammed Bakri (de Batak) lieten gaan zodat zij later op Java weer het beest uit konden hangen? En die veel Kempeitai-leden vrij en met wapens naar het Indonesische leger lieten overlopen?

Er kwamen geen protesten in Nederland, toen al in 1956 de (vaak tot levenslang) wel veroordeelde Japanse oorlogsmisdadigers zonder hun excuus of spijtbetuiging gewoon werden vrijgelaten! Ook niet toen de keizer eind mei 1959 persoonlijk opdracht gaf de namen van de wegens oorlogsmisdaden berechte Japanners toe te voegen aan de lijst van 2,5 miljoen gesneuvelden. Hij bad voor hen en sprak: 'Ik heb bijzondere waardering voor de families van onze 'oorlogsmisdadigers'. Ik weet wat ze voor Nippon hebben gedaan. Zij behoorden tot onze grootste leiders!'

Op last van de Verenigde Staten werd de keizer internationaal onschuldig bevonden. Was hij dan echt onschendbaar? Op 25 november 1998 kwam er in Engeland een uitspraak van de Law Lords, dat de Chileense ex-president Pinochet als voormalig staatshoofd NIET onschendbaar is voor zijn misdaden tegen de menselijkheid, die gedurende zijn regime zijn gedaan.

Lou Lanzing heeft in zijn boek veel dozen geopend, maar: er zijn nog veel 'Boxes full of Memories' gesloten.